Henryk II "Andegaweński, Curtmantle - Krótki Płaszcz, Fitzempress," Plantagenêt (Gâtinais-Anjou) (urodzony w Le Mans, 5 marca 1133 roku, zmarł w zamku Chinon, 6 lipca 1189 roku) herb
Syn Godfryda V Plantagenêta (Gâtinais-Anjou), hrabiego d'Anjou, Touraine, Maine, Mortain, księcia Normandii i Matyldy FitzRobert, córki Henryka I "Piękny Kleryk" FitzRobert, króla Anglii.
Hrabia de Tours i du Maine od 1150 roku do 6 lipca 1189 roku, książę Normandii i hrabia Andegawenii jako Henryk II od 7 września 1151 roku do 6 lipca 1189 roku, król Anglii i senior Irlandii od 25 października 1154 roku do 6 lipca 1189 roku, książę de iure uxoris Akwitanii i Gaskonii, hrabia de Bordeaux, Poitou i Owernii i d'Agen oraz współwładca opactwa de Saint-Hilaire jako Henryk II od 18 maja 1152 roku do 6 lipca 1189 roku, regent Bretanii od 1166 roku do 1181 roku, hrabia de Cornouailles, de Poher, de Nantes, de Dol, de Vannes, de Rennes i de Richmond jako Henryk I od 1167 roku do 1181 roku i od 1186 roku do 6 lipca 1189 roku.
Tytulara: Z bożej łaski król Anglii, pan Irlandii, książę Normandii i Akwitanii, hrabia Andegawenii.
Poślubił (per procura) w katedrze św. Andrzeja w Bordeaux, 11 maja 1152 roku, (pro futuro) 18 maja 1152 roku Eleonorę Mérovingienne-Guilhemide-Ramnulfids z Poitiers-Poitou (urodzona w pałacu Ombriere w Bordeaux lub w zamku Belin w Gujennie, w 1122 roku, zmarła w opactwie Fontevraud, Maine-et-Loire we Francji, 31 marca 1204 roku), księżnej Akwiitanii, hrabiny Poitou, córke Wilhelma VIII (X) "Świętego" Mérovingienne-Guilhemide-Ramnulfids z Poitiers-Poitou, księcia Akwitanii, hrabiego Poitou i Eleonory de La Rochefoucauld, córki Aymeric I de La Rochefoucauld, wicehrabiego de Châtellerault.
Henryk II Plantagenet odziedziczył przydomek po ojcu, który podczas bitew i turniejów przyczepiał sobie do hełmu gałązkę jaskrawożółtego janowca, czyli planta genista. Zwany "Fitzempress" - ów przydomek wskazywał na pierwsze cesarskie małżeństwo jego matki - oraz "Curtmantle", czyli "krótki płaszcz", co z kolei nawiązywało do krępej postury króla.
Henryk urodził się we Francji i był najstarszym synem, królewny angielskiej. Imię otrzymał po swoim dziadku ze strony matki, Henryku I "Beauclerc". Miał dwóch młodszych braci: Godfryda i Wilhelma. Henryk Plantagenet spędził swe lata młodzieńcze głównie w Normandii, gdzie otrzymał tam doskonałe wykształcenie. Jego nauczycielami byli między innymi Matthieu z Loudun i Wilhelm z Conches, którzy zadedykowali mu traktat o moralności.
Jego matka była wyznaczona przez króla Henryka I na następczynię tronu, ale po jego śmierci, która nastąpiła w 1135 roku, tron zagarnął jej cioteczny brat, Stefan z Blois. Matylda rozpoczęła z nim wojnę, która trwała praktycznie przez całe panowanie króla Stefana. Henryk dorastał w rodowych posiadłościach swojego ojca, w hrabstwie Andegawenii, którego był dziedzicem.
W 1141 roku Henryk towarzyszył matce w wyprawie do Anglii, w celu wyegzekwowania przez Matyldę jej praw do tronu. Wyprawa zakończyła się niepowodzeniem. Henryk pobierał przez ten czas nauki w Bristolu, pod opieką kanclerza swojej matki, Mateusza (innym jego wychowawcą był Piotr de Saintes). Anglię opuścił w 1142 roku. Powrócił tam w 1149 roku. Opiekę nad nim sprawował wówczas król Szkocji Dawid I "Święty". Henryk został przezeń pasowany na rycerza.
W 1150 roku Henryk został księciem Normandii. Pod koniec sierpnia 1151 roku Henryk II Plantagenet wraz z ojcem stanął przed obliczem króla Francji Ludwika VII i złożył mu hołd lenny. Tego typu ceremonia składała się z trzech części: zamknięcia dłoni wasala wewnątrz dłoni seniora, pocałunku pokoju na jego wargach i przysięgi wierności. Uzgodniono także, że król Francji otrzyma normandzką część Vexin wraz z Gisors. W tym samym roku we wrześniu 1151 roku w drodze powrotnej z Paryża zmarł Godfryd V Plantagenet i Henryk odziedziczył po nim jego posiadłości - Andegawenię, Maine i Turenii. 6 kwietnia 1152 roku Henryk Plantagenet poinformował swoich wasali o zamiarze poślubienia Eleonory Akwitańskiej. Ostrzegł ich równocześnie, że to może spowodować agresję francuskiego króla. W drugim tygodniu maja 1152 roku Henryk Plantagenet udał się do Poitiers na spotkanie ze swoją przyszłą żoną, o jedenaście lat starszą Eleonorą Akwitańską. 18 maja 1152 roku, po ślubie z Eleonorą Akwitańską, przyłączył do swoich posiadłości: Akwitanię, Gaskonię, Poitou i Owernię, stając się jednym z najpotężniejszych feudałów Francji.
Niedługo po ślubie, bo w czerwcu 1152 roku został wezwany przed oblicze króla, aby się wytłumaczyć ze swego zuchwalstwa, polegającego na tym, że ożenił się z Eleonorą Akwitańską bez zgody Ludwika VII. Książę Normandii zdawał sobie sprawę, że był to tylko pretekst do upokorzenia go. Wiedział, że istniała już wroga koalicja, w której oprócz króla znaleźli się: Stefan z Blois i jego syn Eustachy, Robert z Dreux, Thibault z Blois i Gotfryd Plantagenet, młodszy brat Henryka. Wszyscy oni dążyli do osłabienia pozycji Henryka i rozbioru jego ziem. Z tego powodu zamiast do Paryża ruszył na ziemie Roberta z Dreux i spustoszył je, a następnie zdusił rebelię wznieconą przez jego brata Gotfryda i zakończoną zdobyciem zamku Montsoreau.
8 stycznia 1153 roku Henryk Plantagenet samodzielnie podjął próbę ataku na Anglię, jednak wylądował tam z niewielkimi siłami (26 statków). Wkroczył do miasta Malmesbury i przystąpił do zdobywania zamku, jednak na wieść o zbliżaniu się wojsk króla Stefana wyszedł z miasta i rozstawił swe wojska pod murami. Henryk miał około 3000 ludzi, Stefan nieco mniej, w dodatku królewscy maszerowali całą noc w szalejącej burzy i teraz ledwie trzymali się na nogach. Zamiast bitwy doszło więc do rokowań. Sprzyjał temu fakt, że król Stefan stracił właśnie swojego najstarszego syna Eustachego - 18 sierpnia nieopodal Bury St Edmunds zadławił się, czuł się zmęczony i miał dość trwającej wiele lat wojny. W połowie listopada 1153 roku doszło do rokowań. Traktat został zawarty w listopadzie 1153 roku w Winchesterze, a podpisany nieco później w Wallingford, w święta Bożego Narodzenia arcybiskup Theobald z Canterbury uprawomocnił tę ugodę traktatem, zawartym w obecności 14 biskupów i 11 earlów królestwa. Traktat ten wyznaczał Henryka następcą Stefana. Rok później król Stefan zmarł i 24 grudnia 1154 roku Henryk został koronowany na króla Anglii. Ponowna sakra Henryka II miała miejsce w katedrze w Worcester zapewne w 1158 roku.
W 1154 roku Henryk wstępował na tron Anglii, nie znał języka angielskiego. Nauczył się go wprawdzie, uważał jednak język angielski za prostacki i posługiwał się francuskim .
Henryk rekrutował swoich urzędników z ziem zarówno angielskich jak i francuskich, toteż przyczynił się do nowej fali migracyjnej, zwłaszcza masowego napływu do kraju Andegaweńczyków i Akwitańczyków. Ponieważ pochodził z Francji było dlań oczywiste, że mimo całej swej wielkości jest jedynie wasalem króla Francji. Dlatego też postanowił uniezależnić się jako król Anglii. Polityka Henryka spowodowała wzrost wpływów francuskich na dworze angielskim. Aż do czasów Edwarda I królowie Anglii nie posługiwali się praktycznie językiem angielskim.
Objęcie tronu Anglii uczyniło Henryka jednym z ważniejszych europejskich monarchów. Jego potęga była nie w smak królowi Francji, Ludwikowi VII "Młodemu", poprzedniemu mężowi Eleonory Akwitańskiej. W dodatku Henryk, jako książę Normandii i hrabia Andegawenii, był lennikiem korony francuskiej, z czego jednak się nie wywiązywał. Ludwik zdawał sobie sprawę, że skumulowanie władzy w ręku Henryka stwarza śmiertelne niebezpieczeństwo dla monarchii Kapetyngów i jej planów zjednoczenia ziem francuskich pod własnym berłem. Kapetyngowie byli jednak dużo słabsi od Andegawenów, dlatego Ludwik starał się szkodzić Henrykowi podsycając wewnętrzne konflikty w jego rozległym państwie.
Wkrótce po ślubie Henryka i Eleonory, Ludwik zdecydował się działać zbrojnie. Utworzył koalicję w skład której weszli król Stefan; Henryk I hrabia Szampanii, syn króla Stefana - Eustachy IV hrabia Boulogne, Robert I hrabia Dreux, młodszy brat Ludwika VII i Godfryd, młodszy brat Henryka II Plantageneta, który miał mu za złe, że nie podzielił się z nim władzą w Andegawenii. W lipcu 1152 roku wojska francuskie zaatakowały Akwitanię, Godfryd wywołał bunt w Andegawenii, zaś pozostali koalicjanci ruszyli na Normandię. Henryk przebywał wówczas w Anglii. Wrócił jednak na kontynent, szybko przywrócił porządek w Andegawenii i znów udał się do Anglii. Po siedmiu miesiącach starć i dyplomatycznych zabiegów udało mu się dojść do porozumienia z królem Stefanem (traktat w Willingford). Zawarciu porozumienia sprzyjała choroba króla Ludwika i nagła śmierć hrabiego Eustechego.
Z pierwszej próby Henryk wyszedł obronną ręką. Niedługo po objęciu tronu Anglii ponownie (bezskutecznie) zbuntował się Godfryd. W roku 1156 jeszcze raz spróbował szczęścia, z podobnym rezultatem. Mimo mediacji matki, spór między braćmi nie wygasał i zakończył się dopiero wraz z nagłą śmiercią Godfryda w 1158 roku.
W następnych latach Henryk wciąż poszerzał swoje imperium. Francję udało się na pewien czas uspokoić hołdem lennym z Akwitanii, Andegawenii i Normandii oraz zaręczynami syna Henryka z córką Ludwika VII, Małgorzatą. Henryk poszerzał również swoje wpływy polityczne. W 1159 roku zmarł ostatni z synów króla Stefana Wilhelm z Blois, który był hrabią Mortain i Boulogne. Henryk przekazał te hrabstwa jego siostrze, Marii, ożenionej z Mateuszem, młodszym synem Thierry'ego, hrabiego Flandrii. Dzięki temu posunięciu Henryk zyskał we Flandrii sojusznika, w czym pomogły mu ekonomiczne powiązania Anglii i Flandrii. Henryk roztoczył swoje wpływy również na Bretanię, która była pogrążona w wojnie domowej. Henryk doprowadził do uspokojenia sytuacji i zaręczył swojego syna, Godfryda, z Konstancją, dziedziczką księstwa Bretanii.
Dzięki silnemu oparciu w Akwitanii, w 1173 roku. Henryk zhołdował hrabiego Tuluzy. Pierwszą, nieudaną próbę podjął w 1159 roku. Jednak wycofał się wówczas gdyż, jak sam uzasadniał, nie chciał walczyć przeciwko swojemu zwierzchnikowi. Był nim król Ludwik VII, który na wieść o działaniach Henryka wyruszył do Tuluzy.
Henryk dążył również do podporządkowania sobie Szkocji. W 1157 roku zmusił jej króla Malcolma IV do oddania Anglii hrabstw Cumberland, Westmorland i Northumberland, które przejął lata temu jego dziadek, król Dawid I, dzięki małżeństwu z Matyldą, dziedziczką tych ziem. Kolejny król Szkocji, Wilhelm I "Lew", w 1173 roku przyłączył się do koalicji przeciw Henrykowi, ale jego dwa najazdy (w 1173 roku i w 1174 roku) zakończyły się niepowodzeniem, a podczas tego drugiego król dostał się do niewoli i w 1174 roku został zmuszony do podpisania upokarzającego traktatu w Falaise, w którym oddawał Anglii zamki Stirling, Edynburg, Roxburgh, Jedburgh i Berwick.
Nie poszło tak łatwo Henrykowi podczas prób podporządkowania Walii. Trzy wyprawy (w latach 1157, 1158 i 1163) przyniosły tylko połowiczne rezultaty, a Walijczycy zrzucali angielską zwierzchność, gdy tylko oddaliły się wojska Henryka II. Mimo to Anglicy wdzierali się coraz głębiej w walijskie terytorium. W 1158 roku opanowali część ziem na północy, utraconych jeszcze za panowania króla Stefana. Rok 1165 przyniósł Henrykowi formalne zwierzchnictwo nad walijskimi władcami.
Szczególne miejsce w planach Henryka zajmowała Irlandia. Od początku swego panowania Henryk dążył do podboju wyspy. Niedługo po koronacji wysłał posłów (min. Thomasa Becketa ) do papieża Hadriana IV (zresztą Anglika) by poparł plany królewskie, co papież istotnie uczynił bullą z 1155 roku. Akcję królewską poprzedziły działania jego baronów. W 1166 roku król Leinster, Dermot MacMurrough, został wygnany ze swego królestwa i udał się na dwór Henryka do Akwitanii, prosząc o pomoc. Król przychylił się do tej prośby i dał wygnańcowi pomoc swoich wasali. Jednym z nich był Richard de Clare, II hrabia Pembroke, który za swoją lojalność otrzymał od Dermota rękę jego córki i tytuł dziedzica królestwa.
Anglicy szybko przywrócili Dermotowi jego królestwo. Zdobyto również Wexford i Waterford oraz splądrowano Dublin. Sami Anglicy również zajęli wiele ziem irlandzkich. W październiku 1171 roku na wyspę przybył król Henryk i odebrał hołd od angielskich posiadaczy na wyspie. Odparto również atak Wielkiego Króla Irlandii Rory'ego O'Connora i zmuszono władców irlandzkich do płacenia trybutu Anglii. Henryk zwołał również synod w Cashel, na którym podporządkował irlandzki Kościół Rzymowi, utworzył 4 metropolie i narzucił obrządek łaciński. Dublin i okolice stały się domeną królewską i zostały zasiedlone przez Anglików, wywodzących się głównie z Bristolu. Okolice Dublina zostały podzielone między drobnych angielskich rycerzy. Tereny zamieszkane przez Anglików odgrodzono od reszty Irlandii palisadą, stąd pierwsza angielska kolonia w Irlandii nosiła nazwę "The Pale". W 1177 roku Henryk przeznaczył Irlandię jako lenno dla swojego najmłodszego syna, Jana.
Wkrótce jednak wielu angielskich osadników zasymilowało się z miejscową ludnością, stając się gorliwymi rzecznikami niepodległości Irlandii. Na pełne podporządkowanie wyspy imperium Plantagenetów było jeszcze za słabe i zbyt zaabsorbowane sprawami kontynentu.
Pierwszym zadaniem Henryka w polityce wewnętrznej było odbudowanie prestiżu monarchii, nadwątlonego w okresie panowania króla Stefana, za panowania którego baronowie zyskali rozległe przywileje i posiadłości ziemskie; król odstąpił im nawet swoje regalia, takie jak bicie monety, budowa zamków i sądownictwo. Zwłaszcza to drugie było nadmiernie praktykowane i kiedy Henryk został królem jedną z jego pierwszych decyzji było wyburzenie nielegalnie zbudowanych zamków. Starał się również przywrócić sądownictwo władzy królewskiej i wprowadzić powszechne prawo (common law) dla wszystkich mieszkańców. Legiści królewcy, po wnikliwym studiowaniu prawa rzymskiego uznali, że każdy ma prawo do sprawiedliwości u króla (po uiszczeniu, rzecz jasna, pewnej opłaty). Za czasów Henryka powstaje Główny Sąd Królewski, zajmujący się rozpatrywaniem apelacji. Po hrabstwach rozjeżdżali się królewscy sędziowie wędrowni (iudices itinerantes), którzy sądzili w oparciu o prawa królewskie. Zniesiono instytucję ordaliów (sądów bożych) i wprowadzono ławy przysięgłych, rekrutujących się z miejscowej wolnej ludności. Wprowadzono instytucję Najwyższego Sędziego (Justiciar), który miał zastępować króla podczas jego nieobecności w Anglii. Pierwszym Sędzią został Richard de Lucy.
Reformy objęły również sprawy skarbowe. Utrzymano powołany przez Henryka I trybunał Szachownicy. W 1163 roku zaprzestano pobierania Danegeldu. Prekaria feudalne (aide) uzyskały rangę powszechnego podatku. Wprowadzono również tarczowe (scutagium), czyli podatek płacony w zamian za zwolnienie od służby rycerskiej (Henryk wolał najemną armię od pocztów feudalnych). Rosły podatki z tytułu dziedziczenia lenn; branie w królewską opiekę wdów, sierot i instytucji kościelnych służyło głównie wyciśnięciu z nich jak największej ilości pieniędzy.
Celem Henryka była również sakralizacja osoby króla, jaka miała miejsce w domu Kapetyngów. Tutaj na przeszkodzie stanęły emancypacyjne dążenia Kościoła. Opozycja antykrólewska istniała również na dworze, brakowało jednolitej koncepcji władzy królewskiej, a znakomity uczony Jan z Salisbury napisał traktat Polycraticus, w którym uzasadniał konieczność prymatu władzy kościelnej nad świecką i usprawiedliwiał "tyranobójstwo". Ponadto Henryk popadł w zatarg z Kościołem na tle sądownictwa: od czasów Wilhelma "Zdobywcy" Kościół zyskał szeroką autonomię w sprawach sądowych, uzyskując zwolnienie duchownych spod jurysdykcji świeckiej, ale także uzyskując możliwość powoływania osób świeckich przed trybunały kościelne. W roku 1164 Henryk wydał konstytucje clarendońskie, w których zabraniał stawiania osób świeckich przed sądami kościelnymi, nakazywał odpowiedzialność karną duchownych przed sądami świeckimi, umacniał wpływ króla na elekcje biskupów i zabraniał apelacji do Rzymu bez zgody monarchy.
Opór tym postanowieniom dał nowy arcybiskup Canterbury Tomasz Becket, były współpracownik króla, od roku 1162 arcybiskup i obrońca prerogatyw Kościoła. W wyniku sporu, arcybiskup znalazł się na wygnaniu we Francji. Papież Aleksander III toczył właśnie walkę z cesarzem Fryderykiem I 'Barbarossą' i nie chciał zrażać króla Anglii. Zaproponował kompromis i arcybiskup wrócił do Anglii. Wkrótce jednak znowu popadł w konflikt z monarchą i ponownie znalazł się na wygnaniu. Wrócił w 1170 roku, lecz dalej działał wbrew woli króla (np. sprzeciwił się koronacji następcy Henryka). Pewnego razu podczas uczty Henryk miał wykrzyknąć "Któż uwolni mnie od tego mącicielskiego klechy?" (Will no one rid me of this meddlesome priest?). Czterech rycerzy: (Reginald Fitzurse, Hugh de Moreville, Wilhelm de Tracy i Richard le Breton), licząc na nagrodę, 29 grudnia 1170 roku zarąbało mieczami arcybiskupa przed ołtarzem katedry w Canterbury.
W wyniku tego morderstwa polityka kościelna króla załamała się. Opór feudałów, kleru i papiestwa, grożącego ekskomuniką, zmusiły Henryka do upokarzającej ceremonii pokutnej. 21 maja 1172 roku został wychłostany nago przed katedrą w Avranches . Musiał również odbyć pielgrzymkę do grobu Becketa (kanonizowanego w 1173 roku). Konstytucje clarendońskie zostały odwołane, król utrzymał tylko prawo wpływu na nominacje dostojników kościelnych. Zobowiązał się również udać na wyprawę krzyżową i wysłać pieniądze do państw krzyżowych na Wschodzie. Henryk nigdy nie udał się na krucjatę, mimo iż proponowano mu nawet koronę Jerozolimy. W 1188 roku odmówił płacenia podatku na rzecz odbicia Świętego Miasta (tzw. "podatku saladyńskiego"). Jego śmierć, rok później, została przez niektórych zinterpretowana jako kara boża za niewspomożenie planów odbicia Jerozolimy.
Henryk miał pięciu synów, z których czterech dożyło lat sprawnych do rządzenia. Stosunki między ojcem a synami były złe. Synowie odziedziczyli po ojcu ogromne ambicje i dążyli do tego, aby wcześnie uzyskać pod własną władzę jakąkolwiek część terytorium ojca. Te rodzinne animozje były wykorzystywane przez siły wrogie Andegawenom - niezadowolonych feudałów i królów Francji, najpierw Ludwika VII, od 1180 roku jego syna Filipa Augusta.
Następcą Henryka II, był jego najstarszy syn, Henryk, zwany "Młodym Królem", ukoronowany już w 1170 roku (a więc za życia ojca), również zięć króla Francji. Młodszy Henryk otrzymał po koronacji współwładztwo w Andegawenii, ale chciał rządzić samodzielnie. Dodatkowo, w 1173 roku Henryk II nosił się z planem wydzielenia części Andegawenii jako uposażenie dla swego najmłodszego syna Jana, lub też oddania mu całego hrabstwa. Henryk "Młody Król" odczuł to bardzo dotkliwie i zaczął spiskować przeciwko ojcu. Miał poparcie matki, skłóconej z mężem, większości feudałów, króla Francji, króla Szkocji oraz hrabiów Flandrii, Blois i Boulogne.
Rewolta rozpoczęła się w roku 1173 od ataku Filipa z Flandrii i Mateusza II z Boulogne na Normandię. 29 czerwca Filip rozpoczął oblężenie Aumele. Jednocześnie Ludwik VII i młodszy Henryk zaatakowali Verneuil. Robert de Beaumont, III hrabia Leicester, czołowy buntownik wśród arystokracji, zebrał armię flamandzkich najemników i przeprawił się do Anglii. Został jednak pobity przez wojska Richarda de Luciego, które właśnie odparły atak Szkotów na północne pogranicze. Rok później Szkoci zaatakowali ponownie. Henryk II uporał się z atakiem na Normandię i przeprawił się do Anglii. Po pielgrzymce do grobu Becketa ruszył na północ i pojmał króla Wilhelma "Lwa". Tymczasem zbuntowani baronowie i sam Henryk "Młody Król" poddali się zwycięzcy. Henryk II nie wyciągnął wobec pierworodnego żadnych konsekwencji. Królowa Eleonora, która odegrała niebagatelną rolę w podżeganiu syna do buntu przeciwko ojcu, została uwięziona na kilka lat.
Henryk "Młody Król" zmarł w 1183 roku. Doprowadziło to do sporów o sukcesję. Henryk widział na tronie najmłodszego Jana, swojego ulubionego syna. Eleonora Akwitańska popierała jej ulubieńca - najstarszego z żyjących synów, Ryszarda. O swoje wystąpił też trzeci z braci, Godfryd. Ten został jednak pokonany i musiał uciekać do Francji, gdzie zmarł. Ryszard, korzystając z poparcia Filipa II Augusta i Eleonory, toczył walkę z ojcem. 4 czerwca 1189 roku, dzięki francuskim posiłkom, Ryszard pokonał ojca. Henryk wycofał się do Chinon, gdzie 6 lipca zmarł w forcie św. Jerzego na zamku. Z jego synów czuwał przy nim tylko nieślubny Godfryd, arcybiskup Yorku.
Gerald z Walii podaje, że ostatnie słowa króla brzmiały: Hańba, hańba pokonanemu królowi. Według innej wersji zwrócił się do arcybiskupa Godfryda mówiąc: Moi pozostali synowie to prawdziwe bękarty. Został pochowany w opactwie Fontevraud. Następcą Henryka na tronie Anglii został popierany przez Eleonorę Ryszard. Ulubieniec Henryka, Jan, wstąpił na tron Anglii po śmierci brata Ryszarda w 1199 roku.
Zmarł na skutek długotrwającej choroby objawiającej się nawrotami gorączki, być może przetoki. Ciało monarchy złożono w królewskim opactwie w Fonteveraud (Andegawenia), gdzie później dołączyli do niego syn Ryszard oraz małżonka.
Król prywatnie
Król Henryk posiadał wiele kochanek, spośród których najsłynniejsza jest Rosamund Clifford, zwana "Piękną Rozamundą", którą Henryk poznał podczas wyprawy do Walii w 1165 roku. Od czasu zerwania z żoną w 1174 roku Henryk nie krył się z tym romansem. Rozamunda zmarła około roku 1176, nie wiemy czy miała z Henrykiem dzieci. Inną jego słynną kochanką była córka Ludwika VII francuskiego, Alicja, narzeczona jego syna Ryszarda. Alicja pozostała na dworze Henryka mimo iż nigdy nie poślubiła jego syna. Urodziła Henrykowi jedno dziecko.
Peter z Blois tak opisał Henryka około 1177 roku: "Król ma długie, rude włosy, które jednak, wraz z wiekiem, stają się coraz bardziej siwe. Jest średniego wzrostu, ale czasem wydaje się bardzo mały. Ma pałąkowate nogi, golenie jeźdźca, szeroką pierś i umięśnione ramiona. To wskazuje na człowieka silnego, zwinnego i śmiałego. Nigdy nie siedzi, chyba że na koniu lub przy jedzeniu. Jeśli zajdzie konieczność, potrafi w ciągu jednego dnia pokonać odległość 4-5 dni marszu i, omijając zasadzki wroga, znienacka go zaatakować. Zawsze trzyma w ręku łuk, miecz, włócznię albo strzałę, chyba że czyta książkę lub uczestniczy w posiedzeniach Rady".
Gerald z Walii tak opisał króla: "Człek rudy i piegowaty, z dużą, okrągłą głową, szarymi oczami pałającymi zawziętością i nieopanowaniem, nabiegłymi krwią w chwilach złości. Twarz ma zapalczywą i szorstką, głos chropowaty. Jego pierś jest silna i szeroka, ramiona potężne. Ciało dobrze zbudowane, ze skłonnościami do tycia, które równoważy zamiłowaniem do ćwiczeń fizycznych".
Henryk był człowiekiem wykształconym. Znał kilka języków obcych, a jego zwolennicy pisali, że włada "każdymi językami używanymi między morzem Francji a Jordanem".
Żródła:
Henryk II Plantagenet "Szkolnictwo.pl"
Henry II. Plantagenet w "Worldhistory" tłumaczenie: Bogdan Pietrzyk
Henri II, roi d' Angleterre w "Geneall" tłumaczenie: Bogdan Pietrzyk
HENRYK II PLANTAGENET w "Władcy Anglii"
"KAPETYNGOWIE"- autor: Przemysław Jaworski - 2018
"KRÓLOWE I KRÓLOWIE WIELKIEJ BRYTANII - od Edgara do Elżbiety II - wszyscy władcy Wielkiej Brytanii" - autor: Przemysław Jaworski - Przemysław Jaworski i Wydawnictwo Novae Res, 2018
10-07-2022
01-05-2022
04-06-2020
30-04-2020